AROUSA, COARENTA MAIOS DESPOIS:Chega o maio fancés á Arousa

No ano 1970 cando cheguei a París aínda se podían ver os efectos dos enfrontamentos de Maio do 68: algunhas rúas desdentadas de adoquíns, ferruxe das queimas e pintadas nos muros( Il est interdit d’interdire). Pouca cousa para o que aquel movimento revolucionario ía significar na vida social e no desenvolvemento das libertades en todo o mundo.
Cohn-Bendit


¿Que foi o maio francés?
Resumindo diríase que foi un movimento comenzado por os estudantes da universidade de Nanterre que reivindicaban unha maior calidade do ensino e participación dos alumnos nos claustros así como certas normas sexistas que non permitían os alumnos entrar nas residencias femininas. Pronto se uniron outras universidades. O lume foi prendendo pouco a pouco, pois fóronse engadindo ás primeiras demandas outras novas de carácter mais político, como a guerra do Viet-nam ( os franceses estaban moi doidos pola actuación yanqui na ex-colonia), a repulsa contra unha sitaución social hipócrita, de aparente libertade que sometía ó traballador a unha explotación diferente, que disvirtúaba o poder dos sindicatos (en mínimos de afiliación en aquelas datas).


No decorrer dos acontecementos o goberno do Xeneral De Gaulle toma duras medidad contra os manifestantes, que fan reaxir a gran parte da opinión pública francesa, que entende e apoia as súas propostas. As doses excesivas traen consecuencias negativas. Velaí que ós estudantes se unan seguidamente os traballadores das principais empresas do país: Renault, Citroën, Peugeot. En Nantes os traballadores ocuparon e xestionaron Sud-Aviation. Unha folga xeral paralizou Francia.

A sociedade francesa estaba preparada para asumir as mudanzas que dirixentes estudiantiles como “Dani o Vermello” (Daniel Cohn-Bendit) ou profesores,artistas, filósofos (como Marcuse, Sartre, Foucault...) arguían.

Anque o maio francés foi un movimento contracultural e de esquerdas, temos que dicir que non foi capitalizado polo partido comunista, pois algunhas das reivindicacións non eran moi queridas polos vellos partidos comunistas na liña ideolóxica da URSS: Prohibido prohibir, fai o amor e non a guerra.... Todo esto unido a unha estética derivada dos movimentos beatniks e hippies que nos anos sesenta preconizaban o amor libre, a música rock, libertade sexual, filosofías orientais, pacifismo itinerante, permisividade coas drogas, desaliñamento no vestir, etc.

Partido Comunista Francés non foi quen de encamiñar unha revolución coa que non contaba e antes que se lles fose das mans acabaron colaborando co goberno do primeiro ministro Pompidou, considerando que o anuncio do adianto das eleccións prometido por o presidente De Gaulle para Xuño sería rentabilizado por a “única esquerda real”.



A Historia dinos o desencamiñados que andaban, pois descabezado o movimento dos estudantes e traballadores, sen líderes que os orientase e sen un programa, as eleccións de xuño de 1968, supuxeron unha gran victoria da dereita e a aparición en Europa de novos partidos comunistas de corte máis democrático como o italiano ou o español (eurocomunismo) ou máis radicais de orientación troskista ou maoísta. Mayo do 68 foi o principio do fin do poderoso PCF.


Moitos intelectuais e artistas foron seducidos polo Maio Francés, que elaboraron frases e carteis de interés artístico e de gran repercusión social.














O Maio Francés non se pode definir fácilmente, mais eu vou a atreverme con dúas palabras afins e contradictorias: Anarquismo liberal.


Filósofo existencialista-humanista Jean Paul Sartre, fundador do xornal "LIBERATION"

¿Cando chegou o maio do 68 a Arousa?

En Maio do 68, España, era unha illa nun continente que se rexía por uns principios de participación cidadán e, Galicia, era a parte mais afastada de Europa. Mais só xeográficamente, pois as ideas (algunhas) do Maio fóronse introducindo amodiño, constatándose nunha nova maneira de pensar, nunha relativización dos dogmas do nacional-catolicismo e das autocensuras sociais.
Anque os postulados do Maio eran moitos e ás veces controvertidos, foron calando na sociedade, chamada occidental, máis rápida e profundamente nuns lugares que noutros.

En Galicia : profesores universitarios demócratas, alumnos, e traballadores emigrantes en Europa foron os que abriron as portas ás novas ideas.

Na universidade comenzaban a graduarse fillos de emigrantes, de traballadores cualificados, da pequena burguesía máis liberal, e incluso do propio establisment, nos que callaron as novas ideas.

A principios dos setenta comenzan a chegar ós pobos da Arousa médicos, profesores, mestres, abogados, retornan emigrantes, etc. con novas formas de entender as relacións sociais.

En torno a estes profesionais vanse articulando os movimentos reivindicativos de participación cidadán: Asociacións de veciños, de pais de alumnos, de defensa de..., sindicatos, plataformas, comisións, asembleas e coménzanse a organizar clandestinamente os partidos políticos democráticos, etc.

Coa democracia todos estes activistas ocuparon cargos de responsabilidade política.

A primeira loita veciñal contra as arbitrariedades do sistema vaise levar a cabo na parroquia de Bamio (Vilagarcia) a finais dos sesenta. Unha trintena de veciños son ameazados de embargo por negarse a redimir un foro que afectaba as súas terras. Os foros eran un trabuco feudal que os campesiños pagaban ós señores con parte da colleita ou con unha cantidade de frutos ou animais. Os foros xa foran amortizados no século XIX e os últimos durante a dictadura de Primo de Rivera. Acolléndose a unha disposición franquista que recoñecía os dereitos forais non amortizados, os propietarios de un "dereito foral" sobre unhas terras coñecidas como Ollo Verde, reclamaban os afectados uns tres millóns de pesetas da época. A loita estaba dirixida por Sito Vázquez,( neto de un dos implicados) e por Willy Meyer (organizador do partido comunista na comarca).

Esta loita foral rematou no ano 74 con unha moratoria, sendo presidente da Asociación de Veciños de Bamio un xovenciño, Xan Vázquez, que coa colaboración de outro xoven comunista GonzaloBouza-Brey (andaban nos 20 anos) e coa complicidade activa de algúns medios de comunicación conseguiron un aprazamento definitivo do problema.

Xan Vazquez na mesa de idade para a composición do primeiro concello democrático en Vialgarcía

Xan Vázquez e Gonzalo Bouza-Brey van ser os dous concelleiros máis xoves da primeira corporación democrática do concello de Vilagarcía de Arousa, formando parte do goberno municipal,en calidade de tenentes de alcalde(Xan, tamén era portavoz municipal).

A partir de 1970 chegan as primeirass fornadas de titulados universitarios á comarca e este feito vaise facer notar de seguida. De forma máis ou menos clandestina (dirixidos por universitarios ou traballadores procedentes da emigración ou traballadores politizados) vaise artellando a sociedade na defensa dos seus intereses:
Asociacións de veciños, asociacións culturais, asociacións de pais de alunos, asociacións pola defensa da ría, asociacións para a recuperación dos montes en mancomún, asociacións para reivindicar a democracia, agrupacións sindicais.

Todos estes colectivos van e levar a cabo diversas loitas reivindicativas e novas formas organizativas de cara a consecución dos fins que se marcaban.
A incidencia non é a mesma en todos os pobos da comarca, pero do que non cabe dúbida é de que as novas formas de vida, tanto de participación cidadán, como modas na vestimenta e na música, na maneira de comunicarse e de falar, propáganse coma unha mancha de aceite por todo o noso contorno.

Composición do primeiro concello democrático en Vilagarcia de Arousa, no centro o Alcalde , o socialista Jose Recuna.

Algunhas de estas organizacións nacidas na Arousa e no Salnés, van ter un gran suceso, como é o caso de Comisións Mariñeiras (CC MM), fundada na Illa de Arousa por mariñeiros organizados por Manuel Pillado (Pai de Rafael Pillado), Tito Ucha, Mª Carmen Rial, Gonzalo Bouza Brey e Sito Vázquez. Comisións Mariñeiras desenvolve unha gran actividade en todas as rías, incidindo en vellas demandas e facendo novas propostas. Destacando a loita contra o furtivismo, o respecto as vedas e a dignificaación da profesión. Comisións Mariñeiras fixo un gran traballo na modernización e democratización do sector. Este sindicato aínda é hoxe maioritario na marina mercante.

Tamén tivo unha gran importancia a Agrupación Democrática de Arousa. A.D.A., foi unha plataforma clandestina que se encargou de artellar a loita política contra a dictadura. Como era unha organización de máis de vinte persoas (era ilegal reunirse máis de cinco) as reunións (asembleas) celebrábanse nos lugares máis insospeitados: maioritariamente os domingos pola mañán nas ladeiras do Monte Lobeira, nun “churrasco, ou na casa de algún membro que dispoñía de un espacio discreto.

Monte Lobeira. moitas das reunións da Asemblea Democrática de Arousa, fixéronse o abrigo destas rochas o pé do miradoiro

A.D.A. estaba formada principalmente por membros do partido comunista de Galicia (Jesús Culebras, Gonzalo Bouza-Brey, Willy Meyer, Moncho Patiño,Alvarez Prol, Andrés Vilas, Rosa , Carmen Iglesias, Sito Vázquez...), pero tamén había representantes do partido Socialista de Tierno Galván PSP (Benito García Dorgambide), do Partido Socialista Galego (Juan Antonio Pillado), do sindicato de Comisións Obreiras (varios dos mentados dirixenntes comunistas) e do PSOE (Pepe Vázquez Fouz).

Todos eles, coa chegada da democracia van asumir a responsabilidade de consolidar os partidos políticos da esquerda que nas primeiras eleccións xerais consiguen un moi bo resultado e nas municipais fanse coa maioría dos concellos da camarca.

Dos chamados políticos da transición en Arousa só estaban fóra desta plataforma, Seso Giráldez (PSOE), que se encontraba destinado no Sahara Occidental Español e Joaquín Álvarez Corbacho(PCE), que formaba parte do influínte grupo de economistas revolucionarios da Universidade de Santiago (Fernando González Laxe, Emilio Pérez Touriño, Ceferino Díaz, Abel Caballero...).
En esta relación de xente que hipotecou o seu futuro profesional coa loita por a democracia, non podemos deixar de mentar a Tino Méndez (moi próximo a xente de A.D.A), que coa súa chegada a Delegación do ISM en Vilagarcía, fixo unha aposta decidida por achegar ós mariñeiros un xeito de cultura popular comprometida coa democracia.
Coa legalización do partido comunista (que significou o fin da dictadura) A.D.A. Disólvese, pero membros do movemento comunista(extrema esquerda) fican coas siglas, invertindo a derradeira letra.

Por estas datas tamén aparece o Movimento de Mestres de Pontevedra. Única asociación de carácter asembleario nacida na dictadura, que vai deixar a súa pegada no campo da educación. Entre os seus dirixentes comarcais estaban entre outros Emilio Barreiro, Juan Antonio Pillado, Sito Vázquez,...