O MEXILÓN: OS RISCOS DOS MONOCULTIVOS

Un barco mexiloeiro e unha batea, nun serán, na Ría de Arousa

O cultivo ou cría do mexilón é básicamente o sustento económico de unha gran maioría dos mariñeiros das Rías Baixas. A actividade económica que se xera o seu arredor de xeito directo ou indirecto é a máis importante da comarca.

Nas rías cultívanse cada ano arredor de 250.000 Tm. de este molusco das aproximadamente 300.000 que se producen en España (que como país é a segunda productora mundial, detrás da China), este dato dinos que as rías acollen a maior concentración de este cultivo .

En un espacio tan reducido como a ría de Arousa hai unhas 2300 bateas das arredor de 3.400 que se concentran nas rías. Esto indícanos que a situación nas rías é moi especialmente na de Arousa é técnicamente de monocultivo.

Unha vista da Ría de Arousa

Un monocultivo é sempre un perigo, tanto para o cultivo indicado, como para outras especies que ven alterado o seu ecosistema, chegando a desaparecer cando menos de ese entorno.

É un perigo para o monocultivo por a facilidade coa que se poden propagar as doenzas que poidan atacar a caste sobrecultivada e mesmo poden acabar coa súa propia subsistencia, víctima das súas deposicións ou por excesivo consumo de nutrientes básicos que non se renovan a mesma velocidade que son consumidos.


Nas rías xa desapareceron ou están en perigo especies tradicionais como o bocareu, o xurel, a robaliza, a pescada, o rodaballo, a agulla, a cabaliño de mar, o burás...así ata cerca de trinta especies.

Hai estudiosos do tema que sosteñen que o mexilón non prexudica e que mantén a limpeza das augas das rías, debido a cantidade de líquido que filtran (uns 70 millóns de litros/día por batea).

Quen moito come, moito caga, esto significa que unha gran cantidade de detritus se depositan debaixo do fondeadeiro de cada batea cobrindo fondos areosos ou rochosos que eran refuxio de castes de peixes e mariscos que fuxiron ou morreron asfixiados.
Por outra banda esa limpeza das augas da ría que tanto fai fincapé o investigador Uxío Labarta, contribuie a unha menor cantidade de placton en deterioro do alimento de outras especias.

Non quero por en cuestión a sostenibilidade do medio, mais quero alertar sobre os riscos que poden derivarse, se non se toman medidas, baseadas en estudios empíricos elaborados en laboratorios que reproduzan a escada o medio no que se desenvolven.

As Universidades Galegas deberían dispor de unha catedra do mexilón, onde se teñan en conta todas estas cuestións e tamén se investiguen novas formas de producción, comercialización e consumo.

O CSIC, aínda que conta con grandes profesionais que levan feito un gran traballo de investigación, considero que non é suficiente para dar satisfacción a tantas incógnitas que se plantexan, hoxe, tanto a escala medioambiental como económica.

Por iso compre que desde as agrupacións de productores se tome conciencia de que a Universidade ten que ser sensibel os requerimento que tanto a nivel económico como ambiental representa o reto de formar ós profesionais que mañán serán os que teñan nas mans a dificil tarefa de manter o equilibrio que permita a pervivencia deste importantísimo recurso en paz co medio.

Miles de postos de traballo están esperando ós fillos dos bateeiros máis capacitados, en áreas como son a investigación, o marketing, a elaboración ( Conserva, semiconserva, precociñado, restauración culinaria, etc.), comercialización, imaxe, distribución, conservación en frío, e todas aquelas fórmulas que os futuros estudiosos poidan aportar.

É unha pena que tantos fillos de mariñeiros con destacadas capacidades se lancen a estudar carreiras as veces tan esquisitas que nen os país as saben nomear e non se concentre esa forza intelectual en impulsar o futuro de un recurso do que estamos a cabeza do mundo en canto a producción!

Para rematar unha pregunta ¿por que razón o mexilón non se "saca" cando está en sazón, e dicir, no seu mellor momento de rendimento alimenticio e sanitario?

Esto conlevaría unha maior producción, pois o mexilón non tería que estar no mar máis tempo do preciso, exposto a temporais, á perda de "comida" cíclicas e ás epidemias, mentras se podería estar engordando unha nova colleita.

Eu apunto unha solución: A creación de unha gran planta de refrixerado acorde coas necesidades do sector e coas esixencias técnicas que precise a mellor conservación e comercialización do producto